Gedachten bij de gijzelaarsdeal

🎗️

Ineens is er een staakt-het-vuren en een gijzelaarsdeal. Na vijftien maanden van vruchteloze onderhandelingen is vlak voor het einde van Joe Bidens presidentschap toch een overeenkomst bereikt: de gijzelaars worden in fases vrijgelaten en Israël trekt zich terug uit de Gazastrook, waar men daarna aan wederopbouw kan beginnen, mogelijk onder toezicht van Qatar. Wat te denken van deze deal?

De overeenkomst in het kort: in de eerste van drie geplande fases worden gijzelaars door Hamas vrijgelaten in ruil voor Palestijnse gevangenen die in Israël opgesloten zijn, in een verhouding van tientallen gevangenen per gijzelaar. In de eerste zes weken, gerekend vanaf zondag, zullen vrouwen, kinderen en ouderen druppelsgewijs worden vrijgelaten en na zestien dagen beginnen de onderhandelingen over verdere vrijlatingen.

Op dit moment zijn nog ongeveer honderd ontvoerde Israëli in Gaza, waarvan Israël vermoedt dat een derde niet meer leeft. Onder de eerste vrijlatingen zullen zich dus mogelijk gedode gijzelaars bevinden. Naar verluidt zullen ook de twee Bibas-kinderen naar huis terugkeren, maar het is eveneens niet met zekerheid te zeggen of baby Kfir en peuter Ariël nog in leven zijn. Hamas beweerde ooit al dat ze zijn gedood, maar claimt eveneens dat ze nog in leven zijn.

De IDF zal zich op zijn beurt langzaam terugtrekken uit Gaza, ook uit de corridors die als definitieve noodzaak voor bestendige vrede waren bestempeld, zoals tussen Gaza en de Egyptische grens. Er zullen meer hulpgoederen het gebied binnengebracht worden en men kan wederopbouw gaan overwegen. Dit alles dus in drie fases, waarbij iedere nieuwe fase afhangt van het succes van de vorige. Het gehele plan is min of meer volgens voorwaarden die Biden in mei vorig jaar op tafel heeft gelegd.

De hand van Donald Trump zit echter ook in het akkoord. ‘In de afgelopen dagen spraken we als één team’, verklaarde Biden, ‘because that’s what American presidents do’. Waar de Biden-administratie in Qatar onderhandelde met Hamas en de Israëlische regering heeft Trump zijn eigen speciale gezant voor het Midden-Oosten, Steve Witkoff, op premier Netanyahu afgestuurd om hem onder druk te zetten de deal te accepteren. Trump viert het staakt-het-vuren dan ook als een eerste zege voor zijn administratie (en een voorbode voor meer overwinningen).

Bron: Trump op Truth Social

Is deze deal een zege? De meningen zijn, uiteraard, verdeeld. Argwaan is op zijn plek.

In Israël houdt men de adem in of Hamas zich aan zijn woord zal houden, want in het afgelopen jaar waren het de Palestijnen die iedere deal opbliezen. De terreurgroep schept een sardonisch genoegen in het martelen van zowel de gehate Joodse buren als het offeren van de eigen bevolking. Ondanks tienduizenden gedode terroristen, eveneens vele duizenden gesneuvelde burgers (de sommen blijven moeilijk te maken omdat de Hamas-bronnen zo vervuild zijn), enorme schade aan onroerend goed en infrastructuur, en de onthoofding van het Hamas-leiderschap (inclusief grote boeman Yahya Sinwar), onthaalt Hamas de deal als een ‘overwinning voor ons volk’.

De hoofdonderhandelaar van Hamas, Khalil al-Hayya, herhaalde bovendien nog maar eens dat 7 oktober een ‘militair succes’ was, dat altijd ‘een bron van trots voor ons volk’ zal blijven. Ze lijken zich bij Hamas dus over de hele linie een winnaar te wanen en dat zegt veel over hoe diep het zieke fundamentalisme verankerd ligt in de Palestijnse cultuur.

Mede vanwege die houding bestaat dus veel argwaan over de deal aan Joods/Israëlische zijde, vreest men voor herbewapening van Hamas en een herhaling van zetten in de toekomst.

Eve Barlow omschrijft de deal als een ‘Sophie’s Choice’, een keuze tussen onverdraaglijke opties en zij echo’t daarmee het gemoed van de critici. Het vrijlaten van (meer dan) duizend Palestijnse terroristen in ruil voor honderd battered and beaten staatsburgers voegt een bittere smaak toe aan het zoet van hun vrijlating. Hamas-hopman Sinwar werd ook ooit vrijgelaten in een gevangenenruil en hij ontpopte zich tot de mastermind van 7 oktober, ondanks dat een Israëlische arts tijdens zijn gevangenschap zijn leven redde. Zelfs die arts moest dat bekopen met de kidnapping van een neefje door Hamas op de 7 oktober, zo vertelde hij vorig jaar aan de New York Times.

Het was op voorhand natuurlijk al een onmogelijke dubbelmissie voor de IDF om zowel de gijzelaars te bevrijden als Hamas totaal te verslaan. Een idee kun je niet kapotschieten, alle gijzelaars redden leek vanaf dag 1 onmogelijk. Het is zelfs maar de vraag of alle lichamen geborgen kunnen worden. Netanyahu zou altijd ergens water bij de wijn moeten doen. Aan de oppervlakte (en los van de politieke verhoudingen in Israël, waarbij Bibi zijn meest rechtse coalitiegenoten tevreden moest houden met hard militair ingrijpen) is het - relatieve - kortetermijn-doel om de gijzelaars terug te halen van zwaarwegender belang. Maar wie op basis van in het verleden behaalde resultaten verder vooruitkijkt, kan niet anders dan cynisch zijn over herbewapening van Hamas en nieuwe aanvalsplannen vanuit Palestijnse zijde. Deze oorlog is schier onoplosbaar, je kunt enkel af en toe een slag proberen te winnen. Of, beter nog, de vijand voor blijven en trachten 7 oktobers te voorkomen.

Het is een vreemde gewaarwording dat een relatieve zege - de vrijlating van de resterende gijzelaars - niet voelt als een overwinning. Niet alleen wist Israël 7 oktober dus niet te voorkomen, van de reeds bevrijde gijzelaars weten we dat ze de meest gruwelijke behandelingen hebben ondergaan in handen van Hamas. De resterende slachtoffers zullen niet minder beschadigd zijn en de kleine roodharige baby Kfir is daarmee zowel een symbool van vastberadenheid om iedereen terug te krijgen, als een angstvisioen over hoe het menneke terug zal keren naar zijn thuisland.

Er is domweg niet zo veel te vieren: ‘The hostage deal is the price of Israel’s failure’, schrijft Michael Oren, voormalig ambassadeur voor Israël in de Verenigde Staten, in The Free Press (betaalmuur). Enkele citaten:

‘The response of the Israeli public will, by contrast, be fragmented. While the vast majority will celebrate the homecoming, their joy will be tempered by the unspeakable tortures the hostages suffered and their long, if not endless, road to recovery.
[…]
Perhaps this outcome was unavoidable from the beginning. Perhaps the deal is the only way of reconciling Israel’s mutually exclusive goals of annihilating Hamas and repatriating the hostages. Perhaps, despite Israel’s subsequent military triumph, this is the price for the failures of October 7.’

— Michael Oren

De deal voelt hoe dan ook meer politiek dan pacifistisch (en daarmee niet solide). Trump heeft eerder deze maand gezegd dat ‘all hell will break out’ als de gijzelaars niet vrij zouden zijn voordat hij het Witte Huis betreedt op maandag 20 januari. Zijn dreigementen zijn serieus te nemen, maar het lijkt er ook op dat hij deze kwestie niet op zijn bord wilde hebben bij de aanvang van zijn tweede termijn. Een significant deel van zijn achterban is de ‘eeuwige oorlogen’ die Amerika voert beu, en daaronder valt ook de Amerikaanse militaire en financiële investeringen in de Israëlische strijd.

When Trump stated that there would be “hell” to pay if the hostages were not returned by January 20, I’m not sure that “hell” would look like 1,000 terrorists released, more aid and less IDF soldiers in Gaza…

— Eve Barlow

Wellicht mag het antisemitisme dat op links zo afgrijselijke zichtbaar werd sinds 7 oktober daarbij op rechts ook niet onderschat worden: er doen meer dan genoeg narratieven en complottheorieën de ronde op het internet die suggereren dat ‘de Joduh’ de werkelijke poppenspeler zijn van het Amerikaanse politieke handelen, en een deel daarvan wordt geboren uit ergernis en frustratie over het geld en de middelen dat de VS wel in Israël pompen, maar niet in de aanpak van nationale problemen.

Joe Biden wilde op zijn beurt nog één stevig stempel op zijn presidentschap drukken, door een (papieren) zege te boeken in een dossier waar zijn administratie veel betrokkenheid in gehad heeft. Daarmee beschermt hij mogelijk ook de Amerikaanse positie in het Midden-Oosten, waar de Democraten sinds Obama een (te laks) appeasement-beleid hebben gevoerd. Dankzij deze deal zal Trump niet direct hoeven escaleren, zoals hijzelf gedreigd had, en bestaande verhoudingen die de Democraten hebben opgetuigd verder afbreken. Trump heeft overigens ook de eer van zijn eigen Abraham Akkoorden hoog te houden, die voor 7 oktober hebben geleid tot relatieve verbeteringen van de regionale relaties tussen Israël en enkele buurlanden, waaronder Saudi-Arabië. Als de rust terugkeert in Gaza, kan die draad wellicht weer worden opgepakt. Het is zijn uitgesproken intentie.

Iran is immers ontmaskerd als een tamelijk tandeloze tulband. De ayatollahs zijn hun Hamas-hondjes voorlopig kwijt, Hezbollah is gedecimeerd en de dominosteen die Israël daarmee in Syrië omduwde, zorgt ervoor dat ook die route voorlopig lastig begaanbaar is voor Khamenei en kornuiten. Dat is een goed uitgangspunt voor Trump, die vastbesloten was om het nucleaire programma van Iran te dwarsbomen en als bovenliggende partij aan die taak kan beginnen, mocht hij ervoor kiezen dat traject voort te zetten. Hopelijk wel, want Iran en kernwapens is een levensgevaarlijke combinatie voor niet alleen Israël, maar de hele westerse wereld.

Wat die westerse wereld betreft: het is de vraag hoe de deal onthaald zal worden in de mainstream media, bij de activisten van Buitenlandse Zaken en onder de Hamasfans aan de universiteiten. Bij de Staatsomroep hebben ze in ieder geval een kaartenbak vol terroristenvriendjes die ‘duiding’ kunnen geven bij het nieuws.

Bron: David op X

Het feit dat Hamas de deal als een overwinning viert, is misschien een veeg teken dat de absurde aantijgingen van ‘genocide’ zullen verstommen, maar enkel om plaats te maken voor verwijten dat Israël de oorlog verloren heeft en dat het nu dus tijd wordt voor de Palestijnse staat waar Hamas al zo lang een ‘vrijheidsstrijd’ voor voert…

Die zal er nooit komen, want de Palestijnen zijn helemaal niet in staat om zichzelf op een serieuze manier te besturen. Alle middelen en motieven zullen ongetwijfeld weer geïnvesteerd worden in het heilige (maar in principe onhaalbare en dus waanzinnige) doel om Israël van de kaart te vegen, van de rivier tot de zee. Deze deal dekt alleen het nu af, maar biedt geen enkele garantie voor de toekomst.

Lee Kern, een comedian die onder meer meeschreef aan de Borat-films en die één van de vele zeer vocale Joden is geworden voor wie 7 oktober een ruwe ontwaking was, accepteert dat Israël zichzelf kwetsbaar maakt met deze deal maar verwoordt ook de scepsis:

‘Let it also be said - very clearly - that we must never take our foot off the pedal in pursuing our disgusting and wicked enemies. We must proactively neutralise whoever seeks to destroy us and we must prosecute this goal to the maximum of what is possible in any given moment.’

— Lee Kern

Laten we echter eerst afwachten of de vers gesloten deal überhaupt z’n eerste fase kan doorstaan, wie er worden vrijgelaten uit de hel van Hamas en hoe deze mensen er aan toe zijn. Baby Kfir kan zowel een bewijs van ongeneeslijke uitzichtloosheid worden, als een baken van nieuwe hoop op een langdurige periode van rust en vrede.