Rellen die het verfilmen (hopelijk) niet waard zijn

Chicago 1968 versus Washington 2024

Kent u het verhaal van de Chicago 7? Misschien de Netflix-film uit 2020 ook gezien, over deze activisten tegen oorlog die werden vervolgd op de verdenking van het willen opstoken van rellen tijdens de Democratische Conventie van 1968, waarvoor duizenden demonstranten zich in Chicago hadden verzameld om te protesteren tegen de oorlog in Vietnam?

De film is het kijken waard. Aardig gemaakt en prima geacteerd om een stukje tamelijk bekende Amerikaanse politiek-culturele historie in herinnering te brengen. Het is een gebeurtenis die verfilming verdient, omdat het proces tegen deze activisten plaatsvond op een cultureel kruispunt in Amerika.

Jonge Amerikanen waren oorlogsmoe, de militaire strijd tegen het communisme via de proxy in Vietnam verliep stroef. De burgerrechtenbeweging was terrein aan het winnen tegen institutioneel racisme in de Amerikaanse samenleving. En het gezag van zowel de politiek als de rechtsstaat werd steeds openlijker bevraagd en bekritiseerd, wat ertoe leidde dat de zittende macht liet zien hoezeer ze bereid zijn politie en (geheime) opsporingsdiensten in te zetten tegen de eigen bevolking.

Dat laatste zagen we trouwens ook rond de tijd dat de film uitkwam, in 2020.

In 1968 werden aanhangers van de jeugdige counterculture ‘anti-patriottisch’ genoemd. De jongeren zelf noemden de politie fascistisch.

Nu is het 2024, ruim een halve eeuw later, en deze week zagen we groteske demonstraties in Washington vanwege een spreekbeurt voor het Amerikaanse Congres door Benjamin Netanyahu, de premier van Israël. Ook deze demonstranten beweren tegen de oorlog te zijn, maar eigenlijk zijn ze vooral heel erg tegen Israël en het zionisme. Misschien zijn ze wel een beetje tegen de Joden, ook.

Ze verwijten het bestuur in ieder geval dat het fascisten en white supremacists zijn, en zionisten bovendien. Zijzelf zijn nu degenen die patriottisme als een verwijt gebruiken tegen hun opponenten.

Ook deze demonstranten komen uit overwegend linkse hoek. De naar radicalisme neigende Black Panthers van weleer zijn vervangen door extreemlinks Antifa en aanhangers van de islam, twee groeperingen waarbinnen antisemitisme altijd sluimert.

De vraag die ik wil stellen, is deze: de Chicago 7 van 1968 gingen de geschiedenis in als een vertelling over sw tijdsgeest die het waard was om te verfilmen. Zal er over de demonstranten van 2024 ook zo’n film gemaakt kunnen worden?

Is een demonstratie waarbij niet alleen Israël maar ook Amerika en het gehele westen worden gehaat en verketterd een verfilming waard zoals de Chicago 7 die hebben gekregen? Dus eentje waarin ze toch een beetje gelauwerd worden in de context van hun eigen tijd, als systeembevechters die voor vrede en vrijheid waren?

Wie zou de rol willen spelen van de demonstranten die met een Joodse pop met hoorntjes en een bebloede mond door Washington paraderen, als je weet dat één van de Chicago 7 zijn leven wijdde aan de Joodse zaak? Zou er bij bioscoopgangers geestelijke ruimte zijn voor agressieve, gemaskerde figuren die de Amerikaanse vlag omlaag halen, in brand steken en trachten te vervangen door een Palestijns dundoek? Hoeveel historisch begrip verdienen mensen die op geijkte symbolen van de Amerikaanse vrijheid en democratie, zoals de Freedom Bell, leuzen kalken waarin op het einde van Israël wordt gehoopt, opgeluisterd met teksten als ‘Hamas is coming’ en ‘dood aan het kapitalisme’?

De hippies van de jaren ‘60 staken wel eens een draft office, een mobilisatiekantoor van het leger, in de fik en enkele van de Chicago 7 werden verdacht van het maken van stinkbommen (oeh la la!). De antizionistische jeugd van tegenwoordig heeft maden en kakkerlakken losgelaten in het hotel waar Netanyahu verblijft. Het is een beetje vergelijkbaar, maar ja: toch wel echt net even anders.

Natuurlijk is The Trial of the Chicago 7 door een roze cameralens verfilmd, volgens de progressieve normen van deze tijd. Waarin een boze blanke rechter een zwarte man discrimineert, een autoritaire blanke burgemeester van Chicago zijn veel te gretige, eveneens blanke politiemacht op voor vrede pleitende jongeren loslaat, en waarin de rellen die rond de conventie plaatsvonden eenkennig vanuit een politiemacht versus gepeupel worden belicht, wat ongetwijfeld leidt tot enige opportunistische weglatingen van wandaden en geweld die door de demonstranten van toen ongetwijfeld ook zijn gepleegd.

Maar wat de Chicago 7 toen wel uitstraalden, en de demonstranten van nu absoluut niet, is een wil tot progressie. Vooruitgang en verbetering in vrede en vrijheid. Niet, zoals in 2024, de vernietiging van een land (Israël, en eventueel Amerika ook) en de omverwerping van een systeem (het kapitalisme, en misschien ook meteen de hele democratie), gepropageerd in teksten van diepe haat en wilde agressie.

De demonstranten van 1968 kwamen naar Chicago met een eis voor vrede en verandering en werden geconfronteerd met de onwil van het gezag. De demonstranten van 2024 komen niet eisen wat ze willen, ze zijn al in een permanente staat van woede omdat ze hun zin nog niet gekregen hebben. Ze vernielen uit frustratie en razen uit onmacht. Velen weten niet eens precies waar ze eigenlijk vóór zijn, anderen weten sowieso dat ze komen om te rellen. Uit weinig tot niets blijkt betrokkenheid bij verbetering, uit alles stijgt een agressieve ontevredenheid op.

De Democratische Conventie van 2024 is - oh speling van het toeval - ook in Chicago. Op voorhand zijn demonstraties te verwachten. Of ze achteraf het verfilmen waard zullen zijn, waag ik te betwijfelen. Als het toch verfilmd wordt zoals The Trial of the Chicago 7 een halve eeuw later is verfilmd, dan is er in de toekomst iets gruwelijk mis gegaan.

Nijmans Nieuwsbriefje is opgedeeld in drie substukken. Beheer uw notificaties per onderdeel via deze pagina.