Woo. Grote druk vanuit ngo's op BuZa over UNRWA-subsidie
En: hoe het Colonna-onderzoek is misbruikt
Nadat de vorige regering een subsidiestop voor Palestijnse VN-organisatie UNRWA had afgekondigd, regende het op het ministerie van Buitenlandse Zaken mails, petities en lobbybrieven van bevriende ngo’s als Save the Children en Amnesty International. Allemaal verlangen ze dat de geldstroom voor UNRWA zo snel mogelijk weer op gang komt. Hun pleidooien vinden een goed gehoor bij de ambtenaren, die ook op zoek zijn naar redenen om de subsidie te hervatten. Tegengeluid wordt nauwelijks gehoord en niet serieus genomen.
Dat blijkt uit nieuwe documenten die door Nijmans Nieuwsbriefje met een beroep op de Wet open overheid (Woo) zijn verkregen.
De bevindingen van dit Woo-onderzoek in het kort
Na de stopzetting van UNRWA-financiering trekken diverse ngo’s bij Buitenlandse Zaken aan de bel. Hun inbreng wordt tot op ministersniveau doorgezet.
Met ngo’s wordt enthousiast en amicaal gecorrespondeerd door ambtenaren.
Pro-Israëlische, UNRWA-kritische clubs worden nauwelijks gehoord.
Burgers krijgen een standaardbrief die suggereert dat Israël op 7 oktober zelf de strijd is begonnen.
Met hoge UNRWA-vertegenwoordigers worden aantijgingen van banden met Hamas amper besproken, de rol en financiering van de organisatie in Gaza staan wel hoog op de agenda.
Het Colonna-rapport wordt verkeerd gelezen en geïnterpreteerd, maar vormt wel het belangrijkste fundament onder hervatting van de financiering.
Aanvullend: Wat is de huidige status van Nederland en subsidies aan UNRWA?
Onderaan: staan voor de Woo-nerds alle documenten te downloaden als PDF.
Snelle terugblik: niemand wilde UNRWA-subsidie stoppen
Op 10 september publiceerde NN documenten van het ministerie van Buitenlandse Zaken waaruit blijkt dat het stopzetten van de subsidie aan UNRWA nooit de bedoeling was, ondanks de publieke beweringen die toenmalig BuZa-minister voor Ontwikkelingshulp Geoffrey van Leeuwen daarover had gedaan, nadat Israël medewerkers van UNRWA had beticht van deelname aan de Hamas-terreur van 7 oktober 2023.
Integendeel: zowel ambtenaren als bewindspersonen stelden juist alles in het werk om de geldstroom op gang te houden, en achtten zelfs het afwachten van twee door de VN ingestelde, semi-onafhankelijke onderzoeken niet nodig om tot een eigen besluit daarover te komen.
De documenten uit dat Woo-verzoek waren onderdeel van het eerste deelbesluit. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegde toe het tweede en laatste deelbesluit half oktober te openbaren. Uiteindelijk zat het tweede pakket documenten op 5 december in mijn schoen. Echt een cadeautje is het niet: uit het besluit blijkt dat weigergronden voor de Woo maximaal worden aangewend door BuZa om een groot deel van de door NN opgevraagde stukken vooral niet te openbaren.
Wat zit er wel tussen de documenten? Behalve een letterlijke bevestiging, onderstaand, dat onder ambtenaren het gevoel leeft dat een bekendmaking van stopzetting van financiering niet gelezen hoeft te worden als het daadwerkelijk stopzetten van financiering (…), vinden we tussen de vrijgegeven stukken veel externe druk van ngo’s om de financiering niet alleen te laten doorlopen, maar ook nog eens te verhogen.
Pleidooien en petities: ‘Hervat onmiddellijk de financiering’
Al op maandagmorgen 29 januari, drie dagen na het besluit om UNRWA-subsidies op te schorten, ligt de eerste brandbrief op de ministeriële mat. De brief komt van Save the Children, dat zich beklaagt over de onduidelijkheid over ‘onder welke omstandigheden de Minister bereid zou zijn de financiering te hervatten’.
Bijgesloten zit een briefing van de Dutch Relief Alliance (DRA), een coalitie van veertien humanitaire ngo’s, waaronder behalve Save the Children ook Oxfam Novib, Warchild en Stichting Vluchteling. Deze alliantie is opgericht door Pim Kraan, CEO van Save the Children, die negentien jaar actief was als (top-)ambtenaar op ontwikkelingssamenwerking bij BuZa. Kraan mailt dus in zekere zin met twee petjes tegelijk naar zijn oude werkgever. Zijn Dutch Relief Alliance roept niet alleen om onmiddellijk hervatting, maar vraagt zelfs om opschaling van de financiering.
De eerste heuse petitie volgt ook al binnen twee weken: directrice Dagmar Oudshoorn-Tinga van Amnesty International (die van de zelfverzonnen genocide-definities) dient op 13 februari een brief op poten in bij BuZa-ministers Bruins Slot en Van Leeuwen. Daarin opent ze niet alleen met ‘ik’, ze sluit af met een opdracht in sterk gebiedende wijs, en stuurt een petitie mee die door ruim dertigduizend mensen is ondertekend: ‘hervat onmiddellijk de financiering van UNRWA’.
Tussen de documenten zitten meerdere brieven van Amnesty, die gaan ‘in de tas van de minister’ terwijl ambtenaren zich verheugen om medewerkers van de organisatie op borrels bij prijsuitreikingen tegen te gaan komen (‘Goed om jullie te treffen’).
In een van de begeleidende emails bij een brief van Amnesty spreekt de organisatie van een ‘lastercampagne door Israël’ tegen UNRWA en wordt gesuggereerd dat Nederland ‘de Israëlische praktijk van het collectief straffen van de Palestijnen legitimeert’. Gaat ook allemaal in de tas van minister - al laat de medewerker van Amnesty weten helaas niet bij de borrel aanwezig te kunnen zijn.
Op 22 februari komt UNRWA Chief of Staff Ben Majekodunmi zelf naar het ministerie aan de Haagse Rijnstraat. Het gehele programma van zijn bezoek is onleesbaar gemaakt en een verslag van die bijeenkomst ontbreekt in de vrijgegeven stukken. Wel is uit de agenda op te maken dat ‘de focus’ van het overleg niet de ‘olifant in de kamer’ zal zijn (alleen even ‘benoemen aan het begin’) maar op ‘de rol van UNRWA in de stabiliteit van Gaza’.
‘Afschuwelijke berichten die sinds 7 oktober uit Gaza komen’
Uit mails van ambtenaren is te herleiden dat er ook brieven van burgers binnenkomen, zelfs op de ambassade in Washington, maar de inhoud daarvan wordt niet openbaar gemaakt. Wel zit er een (gedeeltelijk leesbaar) standaard-antwoord vanuit het ministerie tussen de stukken. Daarin wordt opvallend genoeg verklaard dat ‘het kabinet zich sterk bewust is van de afschuwelijke berichten die sinds 7 oktober uit Gaza komen’ (zeg maar de datum dat er vooral heel afschuwelijke berichten uit Israël kwamen). Deze standaardbrief voor burgers sluit af met de berustende woorden dat de subsidie slechts is ‘gepauzeerd’, en dat eerder al wel de normale betaling van 19 miljoen euro is overgemaakt.
Weerwoord vindt nauwelijks gehoor, nepnieuws wél
Het enige tegengeluid over UNRWA zat reeds begin november 2023 in de digitale postbus van BuZa, toen stichting THINC, een organisatie die Israël verdedigt in de context van internationaal recht, het ministerie wees op het rapport “Hate Starts Here” van UN Watch, en daarover (samen met het CIDI en een vertegenwoordiger van UN Watch) maar liefst drie kwartier mocht langskomen op 4 december van dat jaar. Hun oproep, onmiddellijke staking van financiering en een internationale inzet daarvoor door Nederland, blijkt naïef gedacht over de mentaliteit bij BuZa: twee weken na de bijeenkomst ging er juist tien miljoen euro aan extra Nederlandse subsidiegelden naar UNRWA, bovenop de regulieren jaarlijkse betalingen van 19 miljoen euro.
Daarentegen wordt desinformatie bij BuZa juist onthaald als ‘goed nieuws’. Nadat het Colonna-rapport naar de neutraliteit van UNRWA eind april is afgerond en de voormalige Franse minister van Buitenlandse Zaken Catherine Colonna met haar aanbevelingen komt, wordt een ANP-berichtje, waarin staat dat Colonna ‘geen bewijs’ gevonden heeft voor banden tussen UNRWA en Hamas, met enthousiasme ontvangen bij BuZa: ‘Dat is nog eens goed nieuws!’
Het probleem is hier dat Colonna helemaal geen onderzoek deed naar die banden en dus ook nooit tot die conclusie had kunnen komen. De terreurverdenkingen van Israël jegens UNRWA-personeel zijn onderzocht door de Office of Internal Oversight Services (OIOS) van de VN. De Colonna-commissie deed separaat onderzoek naar de kwaliteit van (interne) procedures bij UNRWA. De commissie deed op basis daarvan maar liefst vijftig aanbevelingen, onder meer over het versterken van ‘de neutraliteit’ binnen diverse onderdelen van UNRWA, waaronder de scholen. Dat is een omfloerste manier om te zeggen dat de Palestijnse VN-organisatie riekt naar Hamas-bemoeienis en antisemitisme.
Maaike van Charante schreef reeds in mei over deze foutieve uitleg. Ook Colonna zelf voelde in een persconferentie over haar raport de behoefte te verduidelijken dat ze geen onderzoek gedaan had naar de Israëlische terreuraantijgingen. Die toelichting heeft voor de mainstream media helaas niets uitgemaakt - en voor BuZa-ambtenaren kennelijk ook niet.
En aldus geschiedde…
Bij BuZa vormt het Colonna-rapport juist hét fundament onder niet alleen de wens voor zo spoedig mogelijke hervatting van financiering (‘ik hoop dat we niet gaan afwachten’, mailt een ambtenaar onmiddellijk na het verschijnen van het rapport) maar ook onder het interne verzet tegen het ‘ISR narratief’, zo laat een ambtenaar blijken die ‘even vanaf de zijlijn’ (tijdens een stakingsmomentje in de centrale hal van het ministerie?) een ietwat activistisch licht laat schijnen op de UNRWA-kwestie.
Zoals uit het eerste Woo-artikel van NN over dit onderwerp al is gebleken, is het Colonna-rapport van 22 april inderdaad dankbaar aangegrepen om de Kamer in te kunnen lichten dat UNRWA weer op de lijst van veilige ontvangers kan worden geplaatst. Reeds in een Kamerbrief van 26 april 2024 is dat voornemen aangekondigd en op 10 juni werd het officieel gemaakt door toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Hanke Bruins Slot, die op een conferentie in Jordanië aankondigde 3 miljoen euro extra fondsen voor UNRWA te reserveren.
Allemaal geheel volgens verwachting, en aldus geschiedde…
Tot zover de Woo-bevindingen. Hieronder volgt, voor het dossier, nog kort een actuele stand van zaken omtrent de financiering van (en nieuwe verdenkingen tegen) UNRWA, maar alvorens daartoe over te gaan nog even snel dit:
Deze Woo-verzoeken zijn zonder betaalmuur te lezen, maar niet zonder de hulp van lezers te maken. Onafhankelijk onderzoek vereist investeringen in tijd en geld. Als dit artikel voor u van meerwaarde was, deel het dan vooral met anderen. Ook mooi: een eenmalige donatie via deze link. Nog mooier: een betaald abonnement, nu met 33 procent kerstkorting op het eerste jaar:
Nederland gaat alsnog steun afbouwen, meer bewijs tegen UNRWA
Komende maand, in januari 2025, gaan weer miljoenen euro belastinggeld naar UNRWA. Minister Reinette Klever van Ontwikkelingshulp is daarvoor gebonden aan een doorlopend meerjarig contract. De PVV-minister reduceert het contractbedrag van 19 miljoen euro wel tot 15 miljoen. In de komende jaren zal de subsidie verder worden afgebouwd, zo is het voornemen.
Dat is mede te danken aan dit amendement van JA21 en de SGP, die een voorstel hebben gedaan om na 2025 af te bouwen tot 11 miljoen in 2026, 7 miljoen in 2027, 3 miljoen in 2028 en 1 miljoen in 2029. Onderstaand plaatje is daarbij een beetje misleidend, want de subsidie wordt dus niet geheel beëindigd. In 2029 kan de politieke werkelijkheid sowieso weer een hele andere zijn. Zeker omdat Buitenlandse Zaken ook dan nog altijd sterk beïnvloed zal zijn door het diepgewortelde, Jan Pronkiaans ngo-denken dat in het ministerie verankerd lijkt — om niet te zeggen dat BuZa zich zelf bijkans als een hele grote mensenrechtenorganisatie gedraagt.
De meerderheid van 88 stemmen voor deze aanpassing viel desalniettemin bepaald niet lekker bij diverse linkse Kamerleden: ‘Onbegrijpelijk en harteloos’, noemde GroenLinks/PvdA-Kamerlid Daniëlle Hirsch het amendement. ‘Van een ongekende wreedheid’, overdreef D66-Kamerlid Mpanzu Bamenga. Kati Piri ging zelfs in het Engels klagen: ‘Driven by right-wing parties, it plays into Israeli govt’s reckless agenda to destroy this vital UN org.’ Ze maakt er nog net geen (Joods) complot van.
Bijzonder aanstellerig allemaal, want het Nederlandse totaalbedrag voor noodhulp aan de Palestijnen blijft intact — het geld gaat alleen niet meer naar UNRWA. ‘De opbrengst van dit amendement wordt ingezet ten behoeve van noodhulp’, schreven Joost Eerdmans en Chris Stoffer namens hun partijen. En: ‘De indiener hecht aan diversificatie en efficiëntere, minder omstreden kanalen. De geleidelijk vrijkomende middelen gaan gelijk op met het diversificeren van de noodhulp.’
Er gaat dus geen cent minder naar Gaza, maar misschien wel iets minder naar Hamas. Minister Klever bevestigde dat in haar appreciatie van het JA21/SGP-amendement:
‘Het kabinet [onderschrijft] de blijvende noodzaak voor noodhulp in het Midden-Oosten en specifiek de Palestijnse gebieden via verschillende kanalen. Wanneer dit amendement wordt aangenomen zal het kabinet de vrijgekomen middelen (4 mln. euro) op een zorgvuldige manier blijven investeren in humanitaire hulpverlening in de Palestijnse gebieden.’
Eerder al besloot minister Klever om de drie miljoen euro die door voormalig MinBuZa Bruins Slot in juni aan UNRWA was toegezegd, om te leiden naar UNICEF.
Gaat het met UNRWA ondertussen wel wat beter, na al die zogenaamd strenge onderzoeken en tijdelijke schijnbevriezingen van subdsidies? Neen.
In september werd al een hoge Hamasser gedood in Libanon, die ‘gewoon’ voor UNRWA werkte. Vorige week zijn nieuwe bewijzen opgedoken, waarover de New York Times heeft bericht, dat tenminste honderd hoge UNRWA-medewerkers, waaronder onderwijzers en schoolhoofden, lid zijn van de kaders van Hamas en dat ze bijvoorbeeld sturing gaven aan scholen waaronder ingangen naar Hamastunnels zijn gevonden. Deze informatie is verkregen van Israël, maar wel op basis van door de IDF buitgemaakte Hamas-documenten. In een citaat uit NYT spreken Gazanen zelf over een ‘publiek geheim’:
‘Residents of Gaza said in interviews that the idea that Hamas had operatives in UNRWA schools was an open secret. One educator on Israel’s list of 100 was regularly seen after hours in Hamas fatigues carrying a Kalashnikov.’
We blijven dus geld geven aan een door Hamas geïnfiltreerde ‘hulporganisatie’, waarvan al jaren bekend is dat het een uiterst gecorrumpeerde bende is. Maar er is ook nog goed nieuws uit Nederland: ‘De Staat krijgt geen algeheel verbod opgelegd op de export van goederen die voor militaire doeleinden kunnen worden gebruikt’, vonniste de rechtbank in Den Haag. Pax, The Rights Forum en aanverwante activisten met NRC- en BuZa-connecties hebben op 13 december bakzeil gehaald bij de voorzieningenrechter, die hun claim om dit soort steun aan een bondgenoot te staken, heeft afgewezen.
Allerlaatste wist-u-datje voor de lol: voormalig minister Geoffrey van Leeuwen werkt nog steeds voor Rutte, hij is nu ‘Director of the Private Office of the SG of NATO’. Die haalt dus tegenwoordig de appeltjes voor meneer Mark. Tot Woover zover!
Alle PDF-documenten van deze Woo:
Bonus Kijktip: Syp Wynia over de BuZa-kinderen van Jan Pronk
Goed werk weer, Bart.
Prima graafwerk weer!
Het activisme bij BuZa spat er weer vanaf. Je zou verwachten dat op enig moment een bewindspersoon beslist om met de bezem door BuZa te gaan, maar zoals in eerdere comments gemeld schijnt dat 'lastig' te zijn.
Wat me overigens opvalt in de correspondentie is een soort van aanname dat Nederland als enige verantwoordelijk zou zijn voor de 'humanitaire response in Gaza'.
Als dat zo zou zijn hebben we met z'n alleen wel heel veel boter op het hoofd, maar volgens mij klopt die stelling in het geheel niet en kan dit uitgelegd worden als doelbewuste misleiding door betreffende ambtenaar.
Dit hele verhaal (over slechts één NGO!) riekt naar verregaande rot cq corruptie in het systeem.
Iets wat hard aangepakt zou moeten worden.
Het is de hoogste tijd dat we eens leren dat wij (NL) de wereld niet hoeven te redden cq niet kunnen redden.
UNWRA was ver voor 7 Oktober al een uiterst verdachte constructie, opgetuigd door de VN.
Ook over die overkoepelende organisatie moeten veel meer vragen gesteld worden. De constante aanvallen op Israël, de op zijn minst curieuze keuzen om landen die bekend staan om slechte humanitaire omstandighden voorzitter te maken van commissies die juist over dat soort omstandigheden moeten oordelen maakt het een verdachte club waar veel kritischer naar gekeken moet worden dan we nu doen.
Keep up the good work, Bart!