MinFin koopt Eus voor 945 euro per column

Vergoeding ‘niet ongebruikelijk voor dit soort werkzaamheden’

Het Ministerie van Financiën betaalt mediapersoonlijkheid Özcan Akyol 945 euro exclusief btw voor columns van plusminus 400 woorden in het ‘corporate magazine’ Wij Zijn Financiën. Een woordvoerder van het ministerie noemt deze riante vergoeding ‘naar rijksbrede mantelovereenkomsten niet ongebruikelijk voor dit soort werkzaamheden’.

Dat blijkt na een beroep op de Wet open overheid (Woo), vele maanden wachten, een stukje puzzelen en een paar vervolgvragen.

Het begon zo: begin dit jaar deed Özcan Akyol bij Vandaag Inside enkele uitspraken over boa’s, waar ophef over ontstond. Een tipgever informeerde NN dat binnen het ministerie van Financiën grote ergernis was ontstaan over die uitspraken en dat Eus daarop zijn spijt had betuigd.

Er werken veel buitengewoon opsporingsambtenaren voor Financiën, zoals douanepersoneel en belastingdeurwaarders. Die waren serieus gepikeerd en voelden zich naar eigen zeggen, zo stond te lezen op het intranet van het ministerie, minder veilig in hun toch al lastige taak - een sentiment dat door secretaris-generaal Bas van den Dungen stevig werd verwoord als ‘ongepast en denigrerend’. De tip over die interne communicatie leidde destijds tot dit Substukkie:

Nou zal het allemaal best dat ambtenaren boos worden om wat televisie-polemiek, maar waar Eus publiekelijk achter zijn stoere taal bleef staan, bleek hij bij zijn overheids-opdrachtgever dus wel degelijk excuses gemaakt te hebben. Ten burele van Nijmans Nieuwsbriefje leidde dat tot de vraag: wat hapt deze Koekstadter dan precies voor zulke columns? Enigszins getriggerd en vooral nieuwsgierig besloot ik te gaan graven hoe lucratief deze gig is en het antwoord luidt: voor reguliere mediabegrippen echt wel onbehoorlijk boelveel poen.

Ondanks de kabinetsbelofte van bezuinigingen op broodjes, borrels, woordvoerders en externe inhuur blijkt 945 euro per column van Eus (of 1143,45 inclusief btw) volgens het ministerie ‘niet ongebruikelijk voor dit soort werkzaamheden’ voor een intern en niet openbaar bedrijfsblaadje van Financiën.

Wat een klein Woo-verzoekje leek, bleek bovendien geen gemakkelijke vraag voor het ministerie want het antwoord liet ruim acht maanden op zich wachten en alle documenten zijn uiteraard geanonimiseerd. Uiteindelijk is met wat bronnen, vervolgvragen en kruisreferenties de puzzel alsnog gelegd en aldus blijkt uit de opgevraagde stukken dat Eus in 2021 al 500 euro per column van 400 woorden ontving en dat die vergoeding vlot opliep tot 945 euro per stukje vanaf 2023.

Enkele facturen van Eus

Schnabbel-gestapo

Het fenomeen schnabbelen is onder ‘objectieve’ journalisten en ‘onafhankelijke’ columnisten genormaliseerd geraakt in Nederland. Bij de NOS werd Charles Groenhuijsen in 2005 nog ontslagen na ruzie over bijverdiensten. Hij noemde toenmalig Journaalbaas Hans Laroes na kritiek op het aanhouden van een externe column ‘schnabbel-Gestapo’ (wat ik sec genomen met dit stukje ook ben, maar fuck it), maar het ontslag leverde Charles na een rechtszaak toch nog een half miljoen euro op ook.

Denk ook aan oud-Brandpunt-presentator Fons de Poel. Die kluste voor stevige bedragen bij voor ABN Amro en de Rabobank, bedrijven waar hij als journalist in de nasleep van de bankencrisis over moest berichten. Ook dat leidde in 2015 nog tot zijn vertrek: wellicht kunt u zich ‘Snotneusgate’ nog herinneren.

Inmiddels is bijbeunen helaas normaal. Het meest courante voorbeeld - naast Eus - is natuurlijk Schnabbel Schnabbelpenninck. Die heeft het balanceren tussen reclame, commercie en ‘journalistieke’ content als het ware geperfectioneerd, mede dankzij kranten en staatsmediabedrijven die geen enkel onderscheid meer lijken te kunnen of willen maken tussen onafhankelijkheid en opportunisme.

Of je nou freelancer of loondienster bent: bijklussen bij organisaties waar je als journalist een neutrale afstand toe zou moeten houden, is niet eerlijk naar lezers of kijkers. Ook voor columnisten en commentatoren geldt dat schnabbels hun woorden een andere lading of waarde kunnen geven. Wiens brood men eet, diens woord men spreekt. Dat triggerde dus het Woo-verzoek na de stiekeme boa-excuses van Eus.

Eus heeft namelijk zijn levenswerk gemaakt van het vergaren van zo veel mogelijk klussen, schnabbels & babbels. Zo was hij onlangs nog prominent professioneel fluffer bij een ‘diversiteitsweek’ van het noodlijdende KLM. Allemaal zijn goed recht hoor, en hij werkt er vast hard voor. Indien nodig gaat hij immers over spreekwoordelijke lijken voor zijn mediapositie - vraag maar aan zijn voormalige ‘beste vriend’ Matthijs van Nieuwkerk, die hij luidruchtig onder de bus gooide toen de warme verwantschap met de gevallen DWDD-presentator even niet meer zo lekker uitkwam.

Andersom gaat Eus dus ook net zo makkelijk bij een overheidsbroodheer door het stof voor uitspraken aan een ‘vrije’ talkshowtafel. Dan moet je de vraag stellen: hoe onafhankelijk zijn de woorden van een veelgevraagd commentator, die vele petjes op zijn hoofd moet balanceren?

MinFin-magazine verboden voor burgers

Het ministerie van Financiën zal dit allemaal een zorg zijn en is duidelijk zeer content met Eus. Probeer maar eens een krant of tijdschrift te vinden waar men bereid is vergoedingen van 2,40 euro per woord te betalen. De meeste columnisten mogen blij zijn als ze de 50 cent nog halen, ook in vakbladen. Diverse schrijvers, copywriters en columnisten toonden zich na een kleine rondvraag in ieder geval zeer verbaasd (of zelfs verbolgen) over het tarief dat de overheid hanteert.

Zouden die columns van Eus soms van een hele bijzondere kwaliteit zijn, misschien? Wij Zijn Financiën heeft een oplage van 45.000 stuks en wordt toegezonden aan ambtenaren, maar het blad blijkt voor derden helaas niet in te zien: ‘Het gaat om een intern magazine en wij moeten wel de privacy van onze collega’s bewaken’, aldus het ministerie toen NN een paar jaargangen probeerde op te vragen om eens lekker wat Eus-columns te kunnen lezen.

Op vragen of de vergoeding die Financiën hanteert voor deze columnist een gebruikelijk tarief zijn bij de Rijksoverheid, wat deze columnist zo bijzonder maakt en waarom zijn vergoeding tussen 2021 en 2024 bijkans is verdubbeld, laat een woordvoerder in staccato jargon weten:

‘Het magazine is dé verbindende schakel binnen ons ministerie en al zijn onderdelen. Wij (als organisatie) hechten veel waarde aan in contact blijven met wat er speelt in de samenleving. Daar wordt ons werk beter van.

Daaraan draagt de kritische blik van een externe columnist die breed bekend is bij.’

Niet alleen kun je je afvragen hoe je ‘in contact blijft met de samenleving’ door een blad uit te brengen dat niemand buiten het ministerie mag zien, via de eerder genoemde bron heb ik een foto van één column ontvangen. Daarin leest u de ‘kritische blik’ waar Financiën 945 euro per stukje voor over heeft:

Nou jongens en meisjes, noem mij maar streng en veeleisend maar 945 euro is in de markt van media en meningen echt een absurd bedrag voor 400 woorden van dit karige ‘ik’ & ‘en toen’-niveau. Met de vrije markt heeft MinFin echter niet veel te schaften, die hebben hun eigen ‘rijksbrede mantelovereenkomsten’. Woordvoering:

‘De redactie heeft voor deze columnist gekozen, waarbij – zoals bij alle uitgaven van het ministerie van Financiën – ook is gekeken naar de kosten. En deze kosten zijn naar rijksbrede mantelovereenkomsten niet ongebruikelijk voor dit soort werkzaamheden.’

Mijn vraag of intern bij Financiën op enig moment overwogen is om de column te beëindigen na de uitspraken van Eus over boa’s en de interne woede daarover, is niet beantwoord.

Natuurlijk heb ik ook netjes wederhoor bij Eus neergelegd (zijn email-adres staat op zijn website, waar je ook rondleidingen door Deventer kunt boeken), maar helaas heeft hij ook na een maand nog altijd niet gereageerd, dus blijven deze vragen open.

Ook zonder die antwoorden is er in de driehoek bron, Woo-verzoek, telefonisch contact/mailwisselingen met een (vriendelijke) woordvoerder van Financiën een vrij compleet beeld ontstaan. Het graafwerk is gedaan, verdere opvattingen over de tarieven van de overheid of de onafhankelijkheid van Eus laat ik aan de lezer, het pakket Woo-documenten staat openbaar op Rijksoverheid.nl.

Tot besluit kan ik slechts aanbevelen: columnisten in broodnood kunnen dankzij de uiterst lucratieve ‘rijksbrede mantelovereenkomsten’ altijd nog bij de overheid solliciteren! Hoewel je misschien wel een bekende talkshowkop, kappersshow of schilderprogramma nodig hebt om in aanmerking te komen voor de positie…

UPDATE 18 NOVEMBER 2024:
Een alleraardigste ambtelijke bron kwam bij het opruimen van oud papier nog vier edities van het bedrijfsblaadje van MinFin tegen, en stuurde me nog enkele werkjes van hun best bezoldigde columnist. Opklikken voor groot. Betaald uit publieke middelen, dus hierbij voor iedereen inzichtelijk. Waardeoordeel over de kwaliteit laat ik aan de lezer…

En ja, dan volgt hier natuurlijk het slotpleidooi waarin ik verklaar nog nooit voor enige overheid of andere knellende band te hebben gewerkt, en dat ik voor mijn verdiensten volledig afhankelijk ben van u. Wilt u mij onafhankelijk houden en helpen met graven in overheidsdocumenten, dan ben ik zeer geholpen met een abonnement op Nijmans Nieuwsbriefje, of een eenmalige donatie aan het Woo-fonds:

P.S. Geïnteresseerden zonder creditcard kunnen terecht bij de iDeal-optie.