VrijNNiBo. Dick Zijp: 'Een Jood cancelen kan best'

'Humoronderzoeker' krijgt weer de lachers op zijn hand

Hee kijk nou, ineens is daar Dick Zijp weer, de ‘humoronderzoeker’ met een notoire afkeer van humor. Ditmaal roert hij zich, in de Azijnbode, over de kwestie Yohay Sponder. Dr. Dick krijgt het nog net uit zijn pen dat het wel heel pijnlijk is dat Boom Chicago de Joodse cabaretier wilde doorverwijzen naar een ‘Joods zaaltje’, maar boven alles betreurt Zijp natuurlijk dat ‘rechts’ het debat over de deplatforming van een Jood ‘kaapt’.

Specifieker, en dat is waarom het hier toch even aangehaald wordt, keert Zijp zich tegen Hans Teeuwen, GeenStijl en een recente column in De Telegraaf van mij, waarin ik betreur dat de culturele sector hun ‘Mag ik dan bij jou’-mantra overboord gooit zodra het over een chronisch geweigerde Jood gaat, en zich in laf zwijgen hult. Zijp en zijn karikaturale academische kanselretoriek zijn door ons allemaal wel eens door de mangel gehaald, dus zijn premisse ademt iets persoonlijks. Het gaat niet over Joden, humor of censuur - het gaat vooral over Dick zelf.

Maar Dr. Dick heeft hulp nodig. Hij wil dat ‘progressief Nederland’ zich uitspreekt ‘over de deplatforming van Joods-Israëlische comedian Yohay Sponder’, schrijft hij in de Volkskrant (hele artikel onderaan). Het venijn zit in het woordje over. Over deplatforming, dus niet per se tegen deplatforming. De universitair docent van de Universiteit Utrecht, in het verleden door Bert Brussen tot Suck My Dick Zijp hernoemd omdat de man een opvallende hekel aan vrije humor heeft, bekommert zich namelijk niet zozeer om het weigeren van een Jood, maar over het feit dat het stilzwijgen van linkse cultuurmakers ‘rechts de gelegenheid [geeft] het debat te kapen en zich te presenteren als dappere strijders voor de vrijheid van meningsuiting.’

Aan die stellingname heb ik hardop lachend aanstoot genomen. De woordkeus van Dr. Dick (‘kapen’, ‘zich presenteren als’) suggereert dat Hans Teeuwen, GeenStijl of ikzelf eigenlijk niets met de vrijheid van meningsuiting op zouden hebben. Dat we het enkel voor de gelegenheid doen, om links te zieken of zo. Alsof we ons nooit eerder geroerd hebben over de VvMU, of alsof we normaliter juist proberen anderen het zwijgen op te leggen. Nou, hij is de humoronderzoeker dus hij zal het wel weten.

Hoe dan ook komt Zijp niet op voor het vrije woord van Yohay Sponder. Hij wuift het feit dat een cabaretier die omwille van zijn afkomst bij tientallen zalen wordt geweigerd weg alsof het niet om zijn afkomst zou gaan, maar puur om de inhoud van zijn materiaal. Verderop in zijn betoog - waarvan ook na drie keer lezen de clou en de pointe me gans onduidelijk zijn gebleven, maar misschien heb ik te weinig humor - probeert Zijp de grappen van Sponder te duiden als een complexe en negatieve stijl die ‘hard’ en ‘grensoverschrijdend’ zou zijn en daarmee ‘discriminatie en racisme’ in de hand kan werken.

De zelfspot en ironie van Sponder, zo betoogt Dr. Dick, zijn ‘niet onschuldig’ (hij schrijft het echt ja), en tevens een manier om de aandacht van serieuze opvattingen af te leiden: ‘Tijdens een van zijn optredens ontkent Sponder bijvoorbeeld, bijna tussen neus en lippen door, dat Israël een genocide pleegt in Gaza.’

Hoe durft hij de beweringen van Amnesty en GroenLinks in twijfel te trekken! Hoe waagt hij het tegen The Rights Forum in te gaan! Bijna tussen neus en lippen door, ook nog! Mag dat eigenlijk wel, Dick, bij een Jood naar zijn neus verwijzen? Kan dat wel volgens je eigen spelregels, of is het een witz om de aandacht van je eigen serieuze opvattingen over Joden af te leiden, mmmh? De grap van Sponder, die dus ‘grensoverschrijdend’ en ‘niet onschuldig’ zou zijn volgens Dr. Dick, is deze:

Jep, Zijp beklaagt zich werkelijk over een Israëlische cabaretier die simpelweg van mening is dat zijn land geen genocide pleegt in Gaza, en spot met de suggestie dat het wel zo zou zijn. We weten inmiddels hoe het zogenaamd progressieve deel van Nederland zichzelf heeft aangematigd dat er genocide gepleegd wordt door Israël, en dat betekent kennelijk dat een cabaretier die van mening is dat het níet zo is, geweigerd mag worden in zaaltjes die, zoals Theater Bellevue, beweren voor ‘inclusief theater’ te staan.

Over deze genocide-aantijging schrijft Zijp: ’Rechts hoeft dit soort ingewikkelde gesprekken niet te voeren. Zij zijn, onder het mom van de vrijheid van meningsuiting, vooral geïnteresseerd in het verkondigen van een pro-Israëlgeluid.’

Het kan zijn dat ik slecht heb opgelet hoor, maar volgens mij is het al bijna anderhalf jaar lang een bijzonder ingewikkeld gesprek om een pro-Israëlisch standpunt te verkondigen tegen vele vormen en soorten van propaganda en desinformatie in die rondgaan op sociale media, in kranten en op televisie, vanuit activisten en ambtenaren, en in beweringen van politici en ngo’s, waarin de absurde aantijging dat Israël op grote schaal Palestijnen uitroeit als onweerlegbaar feit wordt gepresenteerd. Hoezo ‘rechts hoeft dit gesprek niet te voeren’?

En hoezo schrijft hij over ‘het verkondigen van een pro-Israëlgeluid’ alsof dat een doel op zich zou zijn? Alsof er niet vele legitieme redenen zijn om die positie in te nemen? Om te kiezen voor beschaving boven barbarij, om je uit te spreken tegen de terreur van moord, verkrachting en gijzeling? Om te vrezen voor en waarschuwen tegen de radicale islam? Om de Joden en Israël vrede en veiligheid te wensen?

Tevens: hoezo zou dat gesprek louter rechts zijn? Denken álle linkse mensen soms dat Israël genocide pleegt? Ik denk vrij zeker te weten van niet, maar Dr. Dick suggereert van wel. En zou Zijp gemist hebben hoeveel rechtse mensen kritisch zijn op (het beleid van) Netanyahu, mededogen etaleren met de burgers van Gaza, of afkeer uiten jegens de hardline kolonisten op de Westbank? Het lijkt er sterk op dat het hier Zijp zelf is die een ingewikkeld gesprek reduceert tot links/rechts-platitudes - inclusief stellige vooroordelen.

Hij lijkt bovendien te denken dat de vermeende genocide een niet te ontkennen feit is, én dat je er dus eigenlijk geen grappen over mag maken. Daarin valt de grap van Dr. Dick pas echt dood: hij wil dat progressief Nederland zich in de discussie over de deplatforming en censuur van Sponder mengt omdat ‘er óók goede redenen [kunnen] zijn om dit ingrijpende middel te willen inzetten’. Je mag dus een Jood weigeren wanneer zijn afkomst en het feit dat hij partij kiest voor zijn eigen land ertoe leiden dat zijn humor ‘te complex’ wordt om ironie en zelfspot van (vermeende, aan hem toegedichte) ernst te scheiden.

Waarmee Suck My Dick Zijp, die al te boek stond als notoir humorloos, zich wederom laat kennen als een ‘wetenschapper’ die bijzonder slecht nadenkt, precies doet waar hij anderen van beticht (namelijk: links en rechts in hokjes indelen en ingewikkelde gesprekken platslaan tot linkspopulistische propaganda-retoriek), en in ultimo tegen de vrijheid van meningsuiting pleit. En dat allemaal in een oproep aan ‘progressief Nederland’ om het debat over de vrijheid van meningsuiting niet te laten kapen door rechts Nederland, omdat hij niet wil dat die zich kunnen presenteren als dappere strijders vóór de vrijheid van meningsuiting.

Misschien heb ik het stuk toch goed begrepen: Zijp pleit volledig tegen zijn eigen betoog in naar een conclusie waarin hij een gratis gelegenheid biedt aan ‘rechts Nederland’ (door hem gereduceerd tot Hans Teeuwen, De Telegraaf, GeenStijl en mijzelf) om zich op te werpen als dappere strijders voor de vrijheid van meningsuiting.

Nou Dick, gelukkig is leedvermaak een uitstekende vorm van humor. Dus bedankt voor het lachen weer, en groetjes van een dappere strijder voor het vrije woord.

Bron: De Volkskrant, 31 januari 2025

Geen zaaltjes voor Joodse grappen - Nijman & Charante #3