Verzint ECB misdrijven door Visa en Mastercard als argument voor digitale euro?

Deel drie in een tweeluik over de opmaat naar een digitale euro

Toch nog een keer over de digitale euro. De volgende keer schrijf ik over iets anders, biodiversiteit of kernenergie of het budget of iets dergelijks, beloofd. Ik vertelde u eerder dat ik naar het verhaal van Piero Cipollone, ECB bestuurder, had geluisterd in het Europees Parlement. Volgens de ECB heeft de EU een digitale euro nodig. Waarom is niet meteen duidelijk, legde ik vervolgens hier uit. Bij dezen een nabrander over hetzelfde onderwerp.

Digitale betalingen zijn goed ingeburgerd en er zijn voldoende spelers op de markt van de digitale betalingsplatformen. Zelfs voor de handel in cryptomunten bestaat nu een EU-verordening. Maar Cipollone vertelde dat een belangrijke reden voor de introductie van de digitale euro is dat het betalingsverkeer in de EU nu voor een groot deel afhankelijk is van Visa en Mastercard - te afhankelijk zelfs. Bovendien beweerde hij dat Visa en Mastercard hun dominante positie op de markt van de elektronische betalingen daadwerkelijk misbruiken om te hoge tarieven te kunnen berekenen aan Europese bedrijven die betalingen in Visa en Mastercard aanbieden aan klanten.

Dat is een opmerkelijke uitspraak. De ECB gaat immers helemaal niet over mededingingsvragen. Dit valt volledig binnen de bevoegdheid van de Europese mededingingsautoriteit, en dus de Europese Commissie. Enkel de Europese mededingingsautoriteit is bevoegd om vast te stellen of een bedrijf of een groep bedrijven een dominante positie op een grensoverschrijdende relevante markt inneemt of innemen - wat op zich geen inbreuk op de Europese mededingingsregels is - en of dat bedrijf of die bedrijven daadwerkelijk misbruik maken van die positie.

Daarom stelde ik een schriftelijke vraag aan de bevoegde, uittredende eurocommissaris Margrethe Vestager. Ik vroeg of de Commissie de mening deelt van de ECB over het vermeende misbruik van een vermeende dominantie positie van Visa en Mastercard op de markt van het digitale betalingsverkeer in Europa. Immers, als de Commissie bevestigend antwoordt, moet het een inbreukprocedure opstarten tegen Visa en Mastercard. Als de Commissie ontkennend antwoordt, fluit ze daarmee Cipollone en de ECB terug, en ondergraaft ze het argument van de ECB voor een digitale euro. Beide mogelijkheden zijn niet fijn voor betrokkenen.

Afwijzend, verhelderend en angstaanjagend

Nu moet u weten dat ik in het verleden de meeste schriftelijke vragen heb gesteld van alle Nederlandse leden van het Europees Parlement. Honderden. (Zoveel dat ik er zelfs een boekje over geschreven heb, Vragen staat vrij. Ik zal eens kijken of ik dat weer online kan zetten, mocht er belangstelling zijn.) Mijn ervaring is dat de antwoorden van de Europese Commissie meestal tegelijkertijd afwijzend, verhelderend en angstaanjagend zijn. Maar een positieve reactie kreeg ik uiterst zelden.

Dit keer is het anders. Want wat antwoordt de Commissie? De Commissie “neemt nota” van de verklaring van de heer Cipollone, en herinnert er ons eraan dat de Commissie “over voldoende aanwijzingen moet beschikken dat de EU-mededingingsregels zijn geschonden om een onderzoek te kunnen openen.”

Met andere woorden: op dit moment beschikt de Commissie daar niet over. Laat ik dan direct maar concluderen dat de Europese Commissie niets wist van dit verhaal van de ECB. Dan is Cipollone niet alleen buiten het mandaat van de ECB getreden door zich uit te spreken over een mededingingsvraag, hij heeft een mededingingsprobleem geïnsinueerd waar de ECB tot op heden nog geen gewag van heeft gemaakt.

Het volledige antwoord van Vestager - Bron: EU.eu

De Commissie eindigt haar antwoord aan mij dan ook met de belofte om contact op te zullen nemen met de ECB om inzicht te krijgen in de bezorgdheid van Cipollone.

Liever geen oponthoud voor de digitale euro

De Commissie lijkt de bui te zien hangen: als er onvoldoende aanleiding is om een procedure op te starten tegen Visa en Mastercard, krijgt de digitale euro een flinke knauw. Dan zal de ECB moeten toegeven dat Cipollone voor zijn beurt gesproken heeft en vervalt een belangrijk deel van de argumentatie voor de digitale euro.

Als de ECB wel een punt heeft moet de Commissie een onderzoek starten. Zolang dat onderzoek loopt kan het digitale europroject eigenlijk niet verder. Het is dan immers wachten op de argumentatie voor of tegen. Maar een mededingingsonderzoek is geen kleinigheid. De Europese Commissie moet dan bewijzen, wellicht ook voor het Europees Hof van Justitie, dat Visa en Mastercard misbruik maken van hun dominante positie. Bovendien zou een dergelijk onderzoek aantonen dat de Commissie de taak om de mededingingsregels in de EU te beschermen verzaakt heeft, en niet op de hoogte was van de analyse van de ECB.

Nou zijn zowel de ECB als de Europese Commissie professionals. Ze hebben beide belang bij een uitkomst die het europroject laat doorgaan, maar die niet tot een onderzoek leidt. Er werken zo veel ambtenaren voor de Commissie, er is er vast wel een die een voldoende ongrijpbaar antwoord kan formuleren. Maar u begrijpt dat ik dit als een succesje beschouw.

De Europese Commissie en de ECB zullen daar anders over denken. Zeker als de conclusie toch gaat zijn dat de ECB  bedrijven verzonnen misdrijven aanwrijft als verkooppraatje.

— Auke Zijlstra is Europarlementariër namens de PVV. Voor NN schrijft hij over het wel en vooral wee in Brussel. Op X is hij te vinden als @EconoomZijlstra.