Verborgen boodschappen in de VrijNNiWoo
'Vrede op degenen die de leiding volgen'
Tijd voor het vrijdaggebed! Ditmaal komen de soera’s uit het onder ambtenaren veel geraadpleegde boek Weigergronden van de Wet Open Overheid. Tijdens een iftar aan het ministerie van Justitie en Veiligheid is besloten een Woo-verzoek van het digitale schuilkerkje Nijmans Nieuwsbriefje over het boek van Mohammed Bouyeri zo minimaal mogelijk te beantwoorden.
Nou is er niet zo gek veel te vertellen, zo gebiedt de transparantie te vertellen, maar het verzoek is gedaan, het antwoord is binnen en het is bijna weekend - dus laten we dit dossier toch even netjes afsluiten.
Bouyeri wilde een in 2017 geschreven boek van zijn eigen hand - een ‘werkje’, in zijn woorden - in 2018 verzenden aan justitieminister Ferd Grapperhaus en Kamerleden Farid Azarkan, Thierry Baudet, Martin Bosma en Kees van der Staaij. Dat heeft de PI Vught, waar B. levenslang op de Terroristen Afdeling (TA) verblijft, uiteindelijk begin 2020 voor hem geregeld. Per koerier.
Er was wel enige spanning rond de wens van de moordenaar.
Een argeloze mail van ambtenaar van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) van 30 januari 2020, met daarin het verzoek van B om zijn boek ‘The devil's delusion of Dawkins' illogical conclusion’ (139 pagina’s) naar de vijf voornoemde politici te sturen, wordt binnen twintig minuten beantwoord met met een stellig ‘NIETS hiermee doen. Eea wordt afgestemd met hoofddirectie.’ Het poststuk lag dus in ieder geval gevoelig.
Desalniettemin is het verzonden aan alle gevraagden. Dat ging per koerier, ‘om te voorkomen dat het boek terecht zou komen bij derden, zoals journalisten’. Dat bleek al eerder, uit een uitspraak van de raad voor de strafrechttoepassing, waar Bouyeri zich had beklaagd over vermeende obstructie bij de verzending van zijn poststukken. Die klacht werd afgewezen, maar uit het vonnis (2022) bleek dus wel dat de directie DJI wilde voorkomen dat journalisten het boek in handen zouden krijgen. Dat is dus gelukkig mislukt.
Tussen de (slechts zes) vrijgegeven documenten trof NN een brief van het Gevangeniswezen (‘GW’) aan MinJus Grapperhaus en twee ontvangstbevestigingen van Azarkan en Baudet (beiden op Valentijnsdag - lievvv!). Of het schrijven ooit de bureaus van Van der Staaij en Bosma heeft bereikt, wordt uit de Woo-stukken niet duidelijk.
Het boek was al gelekt aan NN
De aanleiding voor dit Woo-verzoek was een reportage van EenVandaag in oktober vorig jaar. Daaruit bleek de redactie in bezit van het werkje, zoals Bouyeri zijn eigen huisvlijt celvlijt noemt. Het werd op beeld getoond en besproken.
Het verbaasde me dat het programma het boek niet openbaar maakte voor allen. Inzicht in de motieven van een moordenaar die een high impact crime tegen de samenleving heeft gepleegd, leek me nieuwswaardig. Daarom diende NN een Woo-verzoek in bij het ministerie van J&V, om het boek zelf los te peuteren.
Het verzoek was de deur nog niet uit of NN kreeg via een andere weg het ‘werkje’ al in handen. Dus dat kon alvast geopenbaard worden.
De Woo-brief was echter al verzonden en omdat het verzoek ook om ambtelijke correspondentie over het boek vroeg, heb ik het laten doorlopen, en ook omdat Kamerlid Ulysse Ellian (VVD) zich opwond over het feit dat de DJI het boek per koerier bij de geadresseerde politici liet bezorgen. Ik wilde weten hoe dat intern was afgehandeld.
Ellian maakte zich zorgen om mogelijke verborgen boodschappen, en stelde daarover Kamervragen. Die werden op 2 december 2024 beantwoord door staatssecretaris Ingrid Coenradie. De kern:
De gevangenis in Vught controleert enveloppen op gevaarlijke voorwerpen, maar heeft bij correspondentie met zogenaamde geprivilegieerde contacten niet het recht heeft om de inhoud van het schrijven te beoordelen op - bijvoorbeeld - haatzaaiende, opruiende of bedreigende teksten, noch op verborgen boodschappen. Mohammed B. mocht dus schrijven wat hij wil aan de ministers en Kamerleden, die wettelijk onder zulke contacten vallen.
De interne behandeling en de afweging om een koerier in te zetten om te voorkomen dat het boek bij derden terecht zou komen, is niet te herleiden uit de Woo-documenten. Tussen de stukken zit maar één langere tekst - die volledig gelakt is. Het is een mail uit november 2019 die vermoedelijk het verzoek van Bouyeri uiteen zet en mogelijk de vragen opwerpt over bezorging en de vrees voor lekken.
Die mail wordt beantwoord met ‘Dit is inderdaad goed onder de aandacht en actie op uitgezet.’ Een aanvullende mail vertelt dat er ‘niet direct negatieve berichten over de TA’ in staan die de moordenaar van Theo van Gogh naar buiten wil brengen. Hoe de medewerkers van de PI dat weten, is onduidelijk. Als het goed is, hebben ze het boek voor verzending niet zelf gelezen. Het ging immers om geprivilegieerde post.
Tot slot: op het ministerie is volgens het Woo-besluit geen exemplaar van het boek aanwezig. Dus Ferd Grapperhaus heeft het weggegooid, of thuis in zijn boekenkast staan. Misschien zoekt hij nog altijd naar verborgen boodschappen.
Tot zover dit Woo-werkje. Onderstaand het besluit, de stukken en nogmaals het 139 pagina’s tellende handgeschreven celschrift van Bouyeri. Allemaal downloadbaar in PDF. Salaam aleikum, het is tijd voor weekend.
Dank voor de bekendmaking. Ik mis je overigens bij GS. De kwaliteit holt mijns inziens achteruit.
Kijk, dat bedoel ik nou (en jij ook): als het om een type als B. gaat weten we heel precies zijn rechten en bevoegdheden te omschrijven en minitieus te respecteren. Menige nimmer gestrafte burger stuit op muren van afweer en bezwaren en komt geen centimeter verder. Kortom: we zijn in een gevaarlijk gekkenhuis beland.